Modern çağın ortaya çıkardığı yeme bozukluklarından biri de ortoreksiya nevrozadır. Steven Bratman tarafından ilk defa 1997 yılında anoreksiya nervozayı çeşitlendirmek için bu isim kullanılmıştır. Ortoreksiya nervoza en geniş tanımıyla sağlıklı beslenme takıntısıdır. Daha sağlıklı beslenmek gibi masum düşüncelerle başlayan bu tutum ilerleyen aşamalarda tehlikeli bir hal alabilmektedir. Bu bireyler vücutlarına sadece sağlıklı besinleri alma düşüncesine sahiptirler. Besini satın alma süreciyle başlayan aşırı dikkat etme durumu pişirme, saklama koşulları ve yeme sürecinde de devam eder.
Ortoreksiya nervoza gibi yeme bozukluğu olan kişilerde serotonin, endorfin ve norepinefrin gibi sinir sistemi kimyasallarının düzeylerinin düştüğü tespit edilmiştir. Bu tutumun ortaya çıkmasında genetik, biyokimyasal ve psikolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Ortorektik bireyler genelde özgüven ve katı beslenme kurallarını bağdaştırarak sosyal ilişkilerini sıkıntıya sokabilmektedirler. Restoran seçimi konusunda hayli seçici davranırlar ve en ince ayrıntısına kadar besinlerin içeriğini sormaktan çekinmezler.
Günlük beslenme planları uzun vakit alıyorsa, uygulanan beslenme programı dışına çıkıldığında bireyin kendisine karşı nefret duygusu oluşuyorsa ve bu programlar bireyin sosyal izolasyonuna sebep oluyorsa bunlar ortoreksiya nervozanın ilk belirtileri olarak değerlendirilebilir.
İtalya’da geliştirilen orto-15 ölçeği ortoreksiya nervoza eğilimini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Lütfen aşağıdaki sorulara ‘’her zaman’’ seçeneği için 1, ‘’sık sık’’ seçeneği için 2, ‘’bazen’’ seçeneği için 3 ve ‘’hiçbir zaman’’ seçeneği için 4 puan vererek puanlarınızı toplayın. Bu testten en az 15 en fazla 60 puan alınacaktır. Puanınızın 15 sayısına yakınlığı ölçüsünde ortorektik eğilimleriniz var demektir.
Orto-15 Testi
Mobil Cihazları Yatay Kullanmanız Testin Şıklarını görmenizi Sağlayacaktır.
| Her Zaman | Sık Sık | Bazen | Hiçbir Zaman | |
| 1. Yemek yerken yediklerinizin kalorisine dikkat eder misiniz? | ||||
| 2. Çeşitli yiyeceklerin olduğu bir yerde yiyecek seçmek
durumunda kalırsanız kararsızlık yaşar mısınız? |
||||
| 3. Son üç ay içerisinde besinler konusunda endişelendiğiniz
oldu mu? |
||||
| 4. Sağlığınızla ilgili endişeleriniz besin seçiminizi etkiler mi? | ||||
| 5. Yemeğinizin sağlıklı olması sizin için lezzetli olmasından daha mı önemlidir? | ||||
| 6. Daha sağlıklı, daha taze besinler satın almak için daha fazla para harcamak ister misiniz? | ||||
| 7. Sağlıklı beslenme ile ilgili düşünceler sizi günde üç saatten
fazla meşgul eder mi? |
||||
| 8. Sağlıksız olduğunu düşündüğünüz besinleri yediğiniz oldu mu? | ||||
| 9. Sizce, ruhsal durumunuz yeme düzeninizi etkiler mi? | ||||
| 10. Besinler içerisinde sadece sağlıklı olanlarını tüketmek kendinize olan güveninizi artırır mı? | ||||
| 11. Uyguladığınız beslenme tipi yaşam tarzınızı değiştirir mi? (Dışarıda yemek yeme sıklığı, arkadaşlar vb. açıdan) | ||||
| 12. Sağlıklı beslenmenin dış görünümünüzü daha iyi hale getirebileceğini düşünür müsünüz? | ||||
| 13. Sağlıksız beslendiğinizde kendinizi suçlu hisseder misiniz? | ||||
| 14. Piyasada sağlıksız besinlerin de satıldığını düşünür müsünüz? | ||||
| 15. Son zamanlarda yemeklerinizi özellikle tek başına yemeyi mi tercih edersiniz? |
Yazar: Diyetisyen Leyla Durmaz
